Gedragsproblemen bij hoogbegaafde kinderen begrijpen

Hoogbegaafdheid is een verzamelterm voor enkele persoonlijkheidskenmerken over hoe een persoon denkt of handelt. Een van de meest voorkomende uitdagingen voor ouders van hoogbegaafde kinderen is omgaan met woede-uitbarstingen en de emotionele intensiteit van hun kind. Ben je de onhandelbare situaties thuis beu en wil je meer rust en harmonie voor je kind en in huis? Lees dan zeker verder. 

Kenmerken hoogbegaafd kind

De meest voorkomende kenmerken bij hoogbegaafden kunnen onderverdeelt worden in twee luiken : het cognitieve luik en het zijnsluik .  

Cognitieve kenmerken 

• Snelle leer- en denkprocessen 
• Diepe interesse in specifieke dingen 
• Creërend vermogen 

Emotionele persoonlijkheidskenmerken 

• Empathisch 
• Hoge mate van gevoeligheid en intensiteit van emoties 

Kenmerken zoals manipulatief, aandachtzoeker of opstandig, zijn hier niet in terug te vinden, iets wat vaak wel wordt gesuggereerd. Je leest soms weleens “Een hoogbegaafd kind is onhandelbaar”. Het klopt dat hoogbegaafdheid bij kinderen een uitdaging vormt omdat het hen ontbreekt aan vaardigheden (flexibiliteit, aanpassingsvermogen, probleemoplossende vaardigheden) om niet uitdagend te zijn . En het zijn die vaardigheden die je moet aanleren om gedragsproblemen te voorkomen. 

Gedragsproblemen

“Moeilijk gedrag” komt voor in situaties waarin kinderen niet beschikken over sommige vaardigheden. Bijvoorbeeld: Als we een keer frietjesdag overslaan, wordt mijn kind furieus. Dat is niet omdat hij onhandelbaar is, maar omdat hij zich niet flexibel kan opstellen, hij heeft die vaardigheden niet.  

Onderstimulatie en verveling

Een hoogbegaafde is in vergelijking met leeftijdsgenootjes nieuwsgieriger en meer op zoek naar stimulatie. Als er door de omgeving (ouders, school) geen rekening wordt gehouden met deze behoeften kan dit leiden tot onderstimulatie en verveling . 

Kinderen die zich vervelen gaan dagdromen of kunnen andere verstoren. Het is daarom belangrijk om ook hoogbegaafde kinderen te blijven stimuleren. Dit kan o.a. met verdiepingsactiviteiten (zie “hoe kun je je kind helpen?”) .   

Perfectionisme en faalangst

Perfectionisme, te hoge verwachtingen en eisen kunnen faalangst triggeren. Een onzeker kind kan door faalangst ook problemen op sociaal vlak ervaren. Dit zorgt ervoor dat ze vermijdingsgedrag vertonen en sneller woede-uitbarstingen hebben omdat sociale situaties angst uitlokken bij hen. 

Sociale en emotionele problemen

Hoogbegaafde kinderen hebben vaak andere interesses en leren sneller dan hun leeftijdsgenoten waardoor het voor hen moeilijk kan zijn om aansluiting te vinden. Dit kan leiden tot isolatie en eenzaamheid , wat ongewenst gedrag kan uitlokken.  

Ervaart je hoogbegaafd kind problemen thuis?

Omdat niet alle kinderen in staat zijn hun gedachten en gevoelens onder woorden te brengen, uiten ze zich soms via hun gedrag. Wanneer ze zich bijvoorbeeld slecht voelen, kunnen ze boos, vervelend of zelfs agressief reageren. 

In plaats van telkens te straffen of belonen, kun je best doelgericht op zoek gaan naar het probleem en daar oplossingen voor bieden. 

Emotieregulatie hoogbegaafd kind verstoord?

Hoogbegaafde kinderen hebben een verhoogde gevoeligheid voor sommige prikkels uit hun omgeving. Dit kan leiden tot zowel over- als onderprikkeling. Overprikkeling kan zich uiten in agressief gedrag of prikkelbaarheid. Onderprikkeling daarentegen zorgt voor verveling, dagdromen en onoplettendheid. 

Bach bloesems als duwtje in de rug

Heeft je kind last van een verhoogde gevoeligheid ? Of is hij eerder perfectionistisch en wil je zijn zelfvertrouwen vergroten? Dan kunnen Bachbloesems je daar misschien wel bij helpen. Bachbloesems worden al meer dan 80 jaar gebruikt bij mensen en dieren. Het zijn natuurlijke extracten van bomen en planten om je weer in balans te krijgen.  

Wij maken voor ieder kind een gepersonaliseerde Bach Bloesem Mix klaar! Herken je je kind in bovenstaande gedragingen of zijn er andere uitdagingen aanwezig? Wij kunnen er allemaal rekening mee houden. Heel eenvoudig: je vult de persoonlijke vragen in, wij lezen de antwoorden en maken op basis daarvan de Bach Bloesem Mix klaar! 

Probeer de Bach Bloesem Mix Hoogbegaafd kind nu zelf! 

Je kind begrijpen start bij de oorzaak te achterhalen

Hoogbegaafde kinderen hebben een verhoogd niveau van prikkelbaarheid op bijvoorbeeld emotioneel gebied. Er zijn verschillende oorzaken die kunnen leiden tot het uiten van sterke emotionele reacties:     

• Inflexibel : Ze zijn gewend dat alles goed verloopt en hebben moeite met hun emotieregulatie als er iets verkeerd loopt. 
• Ongeduldig : Andere kinderen zijn niet zo snel mee of hebben meer tijd nodig om iets aan te leren. 
• Kritische ingesteldheid : Als iets niet gebeurt zoals gepland, doen ze er alles aan om het niet opnieuw te laten gebeuren. Gebeurt het wel? Dan loopt de emmer over. 
• Emotionele intensiteit: Het verhoogde bewustzijn bij hoogbegaafde kinderen zorgt ervoor dat ze meer indrukken binnenkrijgen en in vraag gaan stellen. Hierdoor kunnen angstaanvallen ontstaan. 
• Perfectionisme : Kinderen hebben een verkeerd beeld over de verwachtingen   van ouders/leerkrachten waardoor ze boos worden op zichzelf als iets niet lukt of niet overeenkomt met de verwachtingen.  
• Gebrek aan begrip : Zolang de behoeften van een hoogbegaafd kind niet worden erkent en vervult, zal deze sneller en vaker gedragsproblemen vertonen dan een leeftijdgenootje. 

Hoe kun je je kind helpen?

Om gedragsproblemen te voorkomen, is het belangrijk om op zoek te gaan naar situaties die uitdagingen met zich meebrengen voor je kind. Door in te spelen op die uitdagende situaties kun je gedragsproblemen beperken.  

Er zijn verschillende strategieën om uitdagende situaties op een correcte manier te benaderen. Merk je dat je kind (of leerling) snel bijleert en daardoor sneller taken kan afwerken dan zijn leeftijdsgenootjes? Voorzie dan extra opdrachten zoals verrijkingsactiviteiten . 

• Creatief schrijven
• Denkspelletjes
• Maak muziek of leer een nieuwe taal 

Zorg dat de activiteiten tegemoetkomen aan de behoeften van het kind. De bedoeling is om verveling en onderstimulatie te vermijden zodat gedragsproblemen zich minder snel kunnen voordoen, maar zorg dat er ook nog voldoende ruimte is voor ontspanning. Overstimulatie kan averechts werken en angst of perfectionisme versterken. 

Ondersteuning van een professional

Het opvoeden en ondersteunen van een hoogbegaafd kind is niet altijd eenvoudig. Merk je dat je nog niet volledig kan voldoen aan de behoeften van je kind? Heb je moeite met het identificeren van uitdagende situaties? Ga dan op zoek naar een gepaste coach of therapeut die je hierin kan ondersteunen. Er zijn verschillende organisaties en coaches die gespecialiseerd zijn in hoogbegaafdheid bij kinderen.  

Professionele begeleiding kan je kind inzicht geven in zijn of haar gedrag, gevoelens of gedachten. Ook kan het vaardigheden aanleren om met uitdagende situaties om te gaan. Daarnaast kan het ook een positieve invloed hebben op het zelfbeeld en eigenwaarde van je kind. Professionele begeleiding kan sowieso een waardevolle aanvulling zijn om je hoogbegaafde kind te laten navigeren in de hedendaagse maatschappij. 

Praktische tips bij gedragsproblemen

Is er toch weer een woede-uitbarsting? Of vertoont hij agressief gedrag tegenover zijn broertjes of zusjes? Dan kan het waardevol zijn om je kind te leren om zijn emoties onder woorden te brengen. Dit kan met gevoelskaartjes , want het is niet altijd even gemakkelijk voor hoogbegaafde kinderen om hun gevoelens in woorden te brengen. Je kind zou deze kaartjes ook in de klas kunnen gebruiken om zijn gevoelens te tonen aan de leraren. 

Ook mindfulness, kinderyoga en ademhalingsoefeningen kunnen je kind tot rust brengen. Ontdek of je kind hiervoor open staat en kijk wat het voor jouw kind kan betekenen.  

Hoogbegaafdheid als waardevolle eigenschap

Hoogbegaafdheid brengt veel uitdagingen met zich mee, door het op een correcte manier te benaderen en je aan te passen aan de uitdagingen en talenten van je kind kun je ervoor zorgen dat je kind zijn hoogbegaafdheid begrijpt en omarmt. Leg hem uit, wie hij is, wat hoogbegaafdheid is en hoe hij er zelf mee aan de slag kan. 

Aanbevolen literatuur

• “Uitdagend of verrijkend onderwijs?” van Sonja Morbé
• “Misdiagnoses bij hoogbegaafdheid” van James Webb
• “Meer dan intelligent. De vele gezichten van hoogbegaafdheid bij jongeren en volwassenen” van Tessa Kieboom
• Video Universiteit van Vlaanderen: Ben je soms zo lui omdat je te slim bent? - YouTube
• Onderzoek over de verhoogde kans op angststoornissen bij hoogbegaafde kinderen: Anxiety disorders in children with high intellectual potential | BJPsych Open | Cambridge Core